NOMBRES EN MAZATECO

MAZATECO


La propuesta  alfabética del idioma mazateco se encuentra constituida por 18 consonantes  con 61 combinaciones, 5 vocales con 30 variantes fónicas, es decir, con diferente sonoridad4.

Lista de los elementos del idioma mazateco de San Pedro Ixcatlán.



Vocales normales (tono natural).
/a/, /e/, /i/, /o/, /u/.


Vocales subrayadas (Tono bajo).
/a/, /e/, /i/, /o/, /u/.


Vocales acentuadas (Tono alto).
/á/,  /é/,  /í/, /ó/, /ú/.


Vocales nasalizadas.
/an/, /en/, /in/, /on/, /un/.


Vocales glotalizadas.
/a’a/, /e’e/, /i’i/, /o’o/, /u’u/.


Vocales alargadas.
/aa/, /ee/, /ii/, /oo/, /uu/.


Vocales o combinaciones de vocales.
/ia/,  /ie/, /io/, /iu/, /oa/, /ua/, /ue/, /ui/, /uie/, /iu/, /a’i/.


Consonantes.
/b/,  /ch/,  /d/, /dy/,  /f/, /g/, /j/, /k/, /l/, /m/, /n/, /ñ/,  /p/, /r/, /s/,
/t/, /x/, /y/.




4Benito Fernández, 2007: 28-29


Combinaciones de consonantes.
/ch/, /chj/, /jm/, /jn/, /jñ/, /kj/, /mb/, /nch/, /nchj/, /nd/, /nds/, / ndy/, /ng/, /njñ/, /nkj/, /nñ/, /nt/, /ntj/, /nts/, /ntsj/, /pj/, /rb/, / rk/, /rp/, /nch/, /nd/, /nn/, /nñ/, /ntj/, /nts/, /njñ/, /sk/, /skj/, / str/, /sts/, /tj/, /ts/, /tsj/, /xk/, /xkj/, /xt/, /xtj/.

/’b/, /’m/, /’n/, /’ñ/, /t’/, /ts’/, /ch’/, /nch’/, /k’/, /nk’/, /nt’/, /
nts’/, /s’/, /’ts /, /sk’/, /x’/, /xk’/, /’y/.


Dígrafos.
/ch/, /dy/.


Consonantes que suplen en sílabas restringidas.

CONNSONAN    CON VOCA    S    SCRIB
/c/    (ce, ci)    /s/   
/c/    (ca, co, cu)    /k/   
/g/    (ge, gi)    /j/   
/h/    (no se escribe)       
/ll/    (todas)    /y/   
/q/    (que, qui)    /k/   
/v/    (todas)    /b/   
/z/    (todas)    /s/   

Otros rasgos (tono, cierre glotal)
/ ’ /

Ejemplos de algunas sílabas que suplen.


SILABA      SE ESCRIBE   SILABA            SE ESCRIBE
/gue/    =    /ge/    /qui/    =    /ki/
/gui/    =    /gi/    /va/    =    /ba/
/ce/    =    /se/    /za/    =    /sa/
/ci/    =    /ci/    /ge/    =    /je/

/ca/   
=   
/ka/   
/gi/   
=   
/ji/
/que/
/lla/    =
=    /ke/
/ya/    /he/    =    /e/

Los nombres en mazateco  se escriben y leen de manera  natural cuando se hacen por medio de saludos, en algún encuentro, como se ejemplifica a continuación:
Tinde Raka – Buenas Tardes,  buenas noches, buenos días Lucas. Tendere Biri – Que te vaya bien Avelino.
Cuando se hace en forma interrogativa los nombres se les da una pronunciacion alargada como a continuación se presenta:
Ña niji xingá Makaa - ¿A dónde fue Don Macario? Mixi tjitsen Narreé ¿Qué está haciendo Reyna?
A ndaeh’i  kiji nafií ¿Delfina fue al pozo?
Moo ko’tjinma chiyojoo ¿Qué cantidad de ganado tiene Guillermo?


NOMBRE                             SIGNIFICADO

Bii                                                Gabino 
Biri                                               Avelino 
Cheen                                           Rosendo 
Chii                                            Delno 
Chikoo                                          Francisco 
Ixtiba                                            Esteban  
Kosie                                             José

Lán                                               Rolando 
Len                                                Lorenzo 
Maká                                            Macario 
Mandí                                           Raymundo 
Marie                                            Modesto 
Mo                                                Guillermo 
Ná                                                 Bernardo 
Namangari                                    Margarita 
Namikié                                       Micaela 
Narré                                            Reyna 
Navitó                                          Victoria 
Naxó                                             Flor
Ndíko                                           Nicolás 

Ndo                                              Antonio 
Ngirikó                                         Gregorio 
Ntá                                                Natalia 
Otá                                                Octavio 
Pá                                                 Pablo
Pé                                                 Pedro
Raka                                             Lucas
Rape                                             Guadalupe 

Rijá                                               Alejandro 
Rito                                              Adolfo
Ro’ó                                             Raúl 

Rubi                                              Luís 
Tifuá                                                Epifanio

Comentarios

Entradas populares